admin
ልኡላውን ናጻን ህዝቢ ዳግማይ ኣብ መግዛእቲ ኣይክቑረን‘ዩ።
ርእሰ ዓብቀጽ ኣንፈት – መስከረም 10, 2025
ከበሮ ኲናት መሊሱ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ይህረም ኣሎ። ምረቓ ዓብዪ ግድብ ህዳሰ ኢትዮጵያ (GERD) ንልምዓትን ምትሕብባርን ንምክብባርንዝዓለመ ኣጋጣሚ ክኸውን እኳ እንተነበረ: ኣብ ክንድኡ ሓደገኛ ፈኸራን ወተሃደራዊ ምርኢትን መድረኽ ኮይኑ ውዒሉ። ቅድሚ እቲ ስነ-ስርዓት ኣብ ዝነበሩ ሰሙናትን ኣዋርሕን፡ ሜጀር ጀነራል ተሾመ ገመቹ፡ ታሪኽን ጂኦግራፍያዊ ቅርበትን ብምጥቃስ፡ ሕጋውነት ናይቲ ኣብ 1993 ዝተኻየደ ረፈረንደም ናጽነት ኤርትራ ኣብ ሕቶ ኣእትዩ፡ ሰፊሕ ግብረ መልሲ ኣስዒቡ። ካብኡ ስዒቡ ድማ ፊልድ ማርሻል ብርሃኑ ጁላ ናብ ኣዛዚ ሓይሊ ኣየር ኢትዮጵያ ሌተናል ጀነራል ይልማ መርዳሳ ኣብ ቀይሕ ባሕሪ ንዝካየድ ስርሒታት ክዳለዉ ትእዛዝ ተዋሂቡ። ኣብ’ቲ ስነ-ስርዓት ምምራቕ ግድብ ህዳሴ፡ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣብይ ኣሕመድ፡ ሃገራዊ መዝሙር ብስምዒት ኣብ ዘቕረበሉ እዋን እናበኸየ፡ ሃገር ናብ ቀይሕ ባሕሪ ገጹ ንዝካየድ “ዕንደራዊ ኲናት” ክዳሎ ጸዊዑ። ንጹር ንምግባር: እዚ ዘረባን እዚ ምድላዋትን ናብ ሓደ ዕላማ ጥራይ እዩ ዘመልክት- ዳግማይ ምውራር ኤርትራ።
ናይ ታሪኽ ፍርዲ ንጹር እዩ።
ቅድሚ ሕጂ ንኤርትራ ንምግዛእ ዝፈተነ ኩሉ ፈሺሉ። እቲ ዘይተሰብረ ክውንነት ታሪኽ እዩ፤
• ግዝኣት ኦቶማን (መበል 16–19 ክፍለ ዘመን)፦ ንምጽዋዕ ሓዊሱ ንገለ ክፋል ገማግም ባሕሪ ይቆጻጸር’ ኳ እንተነበረ፣ ንውሽጣዊ ክፋል ግን ኣይገዝኦን። ማሕበረሰባት ኤርትራ ተቓዊሞምን ርእሰ-ምሕደራኦም ዓቂቦምን ነበሩ።
• ምስፍሕፋሕ ግብጺ (1865–1885)፡ ንምጽዋዕ ሒዛ ንገማግም ባሕሪ ቀይሕ ባሕሪ ክትዕብለል ደለየት፡ እዚ ድሌታት እዚ ግን ድሕሪ ወተሃደራዊ ስዕረታትን ምትእትታው እንግሊዝን ፈሪሱ።
• መግዛእቲ ጥልያን (1890–1941)፡ ኤርትራ ግዛኣታ ምኳነኻናቲ ኣዊጃ፡ መግዛእቲ ጥልያን ግን ኣብ 1941 ኣብ ውግእ ከረን፡ ሓይልታት ኪዳን ነቲ መሬት ሓራ ምስ ኣውጽኡ፡ ብስዕረት ተዛዚሙ።
• ጎበጣ ኢትዮጵያ (1962–1991)፡ ሃጸይ ሃይለስላሴ፡ ንኤርትራ ብውሳነ ሕቡራት ሃገራት ብፌደራላዊት ደረጃ ክሓብራ ዝነበረ ስምምዕ ብምስርዝ፡ ን30 ዓመታት ዝቐጸለ ዕጥቃዊ ግጭት ኣበጊሱ። ኢትዮጵያ ኣብ ሰብዓታት ብደገፍ ሶቭየትን ኩባን እውን እንተኾነ ነቲ ኣብ 1991 ዝተዓወተ ሓርነታዊ ምንቅስቓስ ክትጭፍልቕ ኣይከኣለትን።
• ኲናት ዶብ (1998–2000)፦ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ኤርትራን ብዛዕባ ዘካትዕ መሬት ኣብ ዝተኻየደ ኣረሜናዊ ግጭት፡ ኤርትራ ከቢድ ክሳራ እኳ እንተጋጠማ ጸኒዓ፡ ልኡላውነታ ዓቂባ፡ ኣህጉራዊ ኣፍልጦ ዝረኸበ ዶባታ ድማ ብውዕል ኣልጀርስ ተረጋጊጹ።
ሜላታት ፍሹላት መራሕቲ
ዘይዲሞክራስያውያን መራሕቲ ውሽጣዊ ቅልውላዋት – ቁጠባዊ ውድቀት፡ ፖለቲካዊ ተቓውሞ ወይ ሕጋውነት ምጥፋእ – ምስ ዘጋጥሞም መብዛሕትኡ ግዜ ብግዳማዊ ግርጭታት ንህዝቦም ከዘናግዑ ይጽዕሩ። ናይ ደገ ጸላኢ ብምፍብራኽ፡ ሃገራዊ ኒሕ ከለዓዕሉን ስልጣኖም ከናውሑን ይፍትኑ። እዚ መሪሕነት ኣይኮነን፤ ንውልቃዊ ህላወ ብህይወትን መጻእን ዝግበር ሸለልትነት ዝመልኦ ቁማር እዩ።
ጻውዒት ናብ ኩሎም ዝምልከቶም
ንህዝቢ ኤርትራ፡ ንቑሓት ኩኑ። ሓድነት እቲ ዝሓየለ መከላኸሊኻ እዩ።
ንኤርትራውያን ተቓወምቲ ውድባት፡ ውሽጣዊ ዘይምስምማዕኩም ብዘየገድስ፡ ልኡላውነት ሃገር ቀይሕ መስመር ክኸውን ኣለዎ።
ንህዝቢ ኢትዮጵያ: መጻኢኻ ምስ ጎረባብትኻ ኣብ ሰላም፣ ምትሕብባርን ሓድሕዳዊ ምክብባርን ዝተመርኮሰ እዩ። ኣብ ህይወትን ጸጋታትን ኣብ ዘፍስስ ውግኣት ኣይኮነን። ንህላወ ውሑዳት ብዋጋ ብዙሓት ዘገልግል ናይ ዓመጽ ጻውዒት ንጸግ። ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዘተን ሓባራዊ ብልጽግናን ድማ ብሓንፋይ ተቐበሎ።
ናብ ጎረባብቲ ሃገራትን ዞባዊ ሓይልታትን፡- ናብ መላእ ቀርኒ ኣፍሪቃ ኣብ ዘየረጋግእ ኲናት ክስሕብ ይኽእል።
ንማሕበረሰብ ዓለም፡ ዝኾነ ይኹን ምጥቃዕ ቅድሚ ናብ ዝተናውሐ ግጭት ምብራኹ ምኹናንን ምዕጋትን።
ንቕድሚት ዝዓለመ መንገዲ
ቀርኒ ኣፍሪቃ ዘተን ንግድን ሓባራዊ ድሕነትን የድልያ- ሓድሽ ዑደት ጥፍኣት ኣይኮነን ዘድልያ። ዓቢ ግድብ ህዳሰ ኢትዮጵያ ምልክት ናይ ሓባር ብልጽግና ክኸውን ይኽእል ነይሩ፤ እንተኾነ ግን ንፖለቲካዊ ዕላማታት እንተተዓጢቑ መቕድም ዞባዊ ዘይምርግጋእ ክኸውን ሓደጋ ኣለዎ። ኤርትራ ልኡላዊትን ናጻን ሃገር እያ። ዶባታን ህዝባን መጻኢኣን ኣብ ናይ ዝኾነ ሰብ ጸወታ ፖለቲካዊ ህላወ ዝዋዳደር ኣይኮነን። ታሪኽ ቅድሚ ሕጂ ተዛሪቡ’ዩ፡ መሊሱ’ውን ክዛረብ’ዩ: ንኤርትራ ክሕዛ ዝፍትን ወራሪ ክስዓር’ዩ።
